Jak możesz pomóc sobie w trakcie radioterapii?
Radioterapia jest skuteczną, bezpieczną i precyzyjną metodą leczenia chorych z nowotworami. Istota jej działania polega na precyzyjnym dostarczeniu dawki promieniowania w okolice nowotworu tak, aby jednocześnie ochronić zdrowe narządy. Nowoczesna radioterapia zapewnia bezpieczeństwo chorego, jednak jak każda metoda leczenia ma pewne skutki uboczne. Występują one tylko u części chorych.
Dobrą wiadomością jest, że powikłaniom można skutecznie zapobiegać, aby leczenie było jak najmniej uciążliwie. Ponadto większość skutków ubocznych może być efektywnie leczona i jest odwracalna. Powikłania radioterapii dzielimy na wczesne i późne. Te pierwsze występują w trakcie radioterapii lub krótko po jej zakończeniu. Zazwyczaj są one odwracalne i ustępują w ciągu maksymalnie kilku tygodni po leczeniu. Powikłania późne rozwijają się w ciągu miesięcy lub lat po zakończeniu leczenia. Nowoczesna precyzyjna radioterapia pozwala jednak ograniczyć częstość ich występowania.
Zmęczenie
Radioterapia jest formą leczenia miejscowego i w mniejszym stopniu niż chemioterapia wpływa na cały organizm.
Zmęczenie pojawia się w trakcie radioterapii i może występować po jej zakończeniu. Może być skutkiem niedoborów żywieniowych, odwodnienia lub wynikać z rozległego obszaru napromieniania. Zmęczenie może wynikać również z obniżenia nastroju związanego z przebiegiem choroby nowotworowej i stresem z nim związanym. Dobra kondycja psychiczna jest ważną częścią leczenia onkologicznego i nie powinna być zaniedbywana. W ośrodkach onkologicznych pracują wyspecjalizowane grupy psychologów, które mogą Ci pomóc poradzić sobie ze stresem związanym z chorobą nowotworową. Zmęczenie możesz zmniejszyć:
- Stosując ograniczoną (mało intensywną) aktywność fizyczna np. spacery
- Zwiększając ilość odpoczynku i snu
- Ograniczając aktywność zawodową lub z niej rezygnując
- Korzystając z pomocy psychologa, dostępnego w ośrodku onkologicznym
Podrażnienie skóry
W aktualnie stosowanej radioterapii w większości wykorzystywane jest wysokoenergetyczne promieniowanie fotonowe, które w znacznie mniejszym stopniu w porównaniu do promieniowania generowanego za pomocą lamp rentgenowskich wpływa na skórę.
W niektórych sytuacja klinicznych konieczne jest napromienienie tkanek znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie skóry, wtedy może występować zaczerwienie skóry, podrażnienie, złuszczenie naskórka. Mogą pojawiać się również przebarwienia. Podrażnienie skóry występuje u pacjentów poddawanych radioterapii nowotworów piersi oraz regionu głowy i szyi oraz innych lokalizacji, gdy napromieniane są tkanki zlokalizowane blisko skóry. Zazwyczaj podrażnienie skóry ustępuje w ciągu 2-3 tygodni po zakończeniu radioterapii. Przebarwienie (ściemnienie podobne do opalenizny) może pozostać jednak dłużej. Podrażnienie skóry możesz ograniczyć:
- Nawilżając skórę oraz stosując zalecane przez lekarza kremy/maści
- Unikając perfum, antyperspirantów, talków
- Myjąc się codziennie używając delikatnych, nieperfumowanych mydeł
- Nosząc luźne, przewiewne ubrania z naturalnych tkanin (bawełna/len)
- Unikając golenia, jeśli jest to koniczne należy użyć golarek elektrycznych
- Osłaniając napromienianą okolicę przed działaniem promieni słonecznych
- Unikając kąpieli w basenach z chlorowaną wodą
Problemy z odżywianiem
Radioterapia powoduje śmierć szybko dzielących się komórek. Takimi komórkami są komórki nowotworu, ale także komórki nabłonka jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, jelit.
Pacjenci poddawani radioterapii mogą odczuwać suchość jamy ustnej, ból w trakcie przełykania, nudności, wymioty, biegunki, bolesne oddawanie stolca, utratę apetytu. Wymienione powikłania dotyczą części chorych i występują w trakcie radioterapii, której obszar obejmuje wyżej wymienione narządy. Nudności i wymioty mogą być również wynikiem napromieniania ośrodkowego układu nerwowego. Częstość problemów z odżywianiem jest większa w przypadku stosowania jednocześnie radioterapii i chemioterapii. Przykładowo pacjenci poddawani radioterapii regionu głowy i szyi mogą odczuwać suchość jamy ustnej i ból przy przełykaniu, pacjentki w trakcie radioterapii z powodu nowotworów ginekologicznych mogą doświadczyć biegunek i bólu przy oddawaniu stolca. Należy pamiętać, że zbilansowana o odpowiedniej kaloryczności dieta wspomaga leczenie nowotworów. Występowanie/nasilenie biegunki możesz ograniczyć:
- Stosując dietę dostosowaną do leczenia (m.in. unikając zbyt dużej ilości surowych owoców, nabiału)
- Stosując zalecone przez lekarza środki przeciwbiegunkowe, w razie jej wystąpienia
Pamiętaj, aby w przypadku wystąpienia biegunki spożywać zwiększoną ilość płynów.
Ból jamy ustnej i w trakcie przełykania możesz ograniczyć:
- Stosując preparaty miejscowe (płyny do płukania jamy ustnej, siemię lniane) zalecone przez lekarza jeszcze przez wystąpieniem podrażnienia
- Unikając pikantnych, kwaśnych, gorących oraz drażniących mechanicznie pokarmów
- Zaprzestając palenia tytoniu
- Zaprzestając spożycia alkoholu
- Stosując delikatne szczoteczki do zębów
Nudności, wymioty i utratę apetytu możesz ograniczyć:
- Spożywając pokarm częściej (5-6 razy dziennie) w mniejszych ilościach
- Zmieniając dietę na lepiej tolerowaną przez twój organizm w trakcie leczenia
- Stosując zalecone przez lekarza lekarstwa ograniczające nudności i wymioty
Utrata włosów
Radioterapia może powodować utratę włosów w obszarze poddawanym leczeniu, jednak nie poza nim.
Przykładowo leczenie zmiany nowotworowej okolicy głowy może spowodować utratę włosów w tym obszarze, natomiast napromienianie nowotworu płuca nie spowoduje utraty owłosienia okolicy głowy. U większości pacjentów utracone włosy odrastają po leczeniu. Mogą one być innej barwy i grubości niż włosy przed leczeniem.
Utrata włosów może być istotnym problemem psycho-społecznym, dlatego spytaj swojego lekarza o zlecenie na perukę, którą możesz otrzymać w ramach refundacji NFZ. W trakcie radioterapii występują również inne powikłania, które zależą od obszaru napromieniania i stosowanego schematu radioterapii. Szczegółowe informacje na ich temat możesz uzyskać od swojego lekarza onkologa-radioterapeuty.
dr n. med. Łukasz Kuncman
Specjalista onkolog-radioterapeuta. Kierownik Pracowni Radioterapii Stereotaktycznej WWCOiT im. M. Kopernika w Łodzi oraz asystent Zakładu Radioterapii UMED Łódź. Członek Prezydium i Skarbnik Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej. Wykładowca konferencji z dziedziny onkologii, autor publikacji naukowych i doniesień zjazdowych.
(Źródło: Łukasz Kuncman dla zdrowie.pap.pl)
Może Cię zaciekawić
Adamek przed walką z Chalidowem: będzie wojna!
Walka z Mamedem Chalidowem coraz bliżej. Jak obóz przygotowawczy, czy różnił się czymś od poprzednich? Tak, czas szybko biegnie. A obóz jest ...
Czytaj więcejSejm na żywo - transmisja z obrad
Przybliżony czas rozpatrywania punktów porządku dziennego na 6. posiedzeniu Sejmu w dniu 22 lutego 2024 r. (czwartek)godz. 9:00 – 11:15 - Pytania...
Czytaj więcejAtak Rosji na Polskę realny? Wyniki sondażu
Ponad 47 proc. Polaków uważa, że Władimir Putin będzie chciał zaatakować Polskę. W najnowszym sondażu United Surveys dla RMF FM i "Dziennika...
Czytaj więcejZwiązki partnerskie - w marcu projekt ustawy
Ministra do spraw równości Katarzyna Kotula (Lewica) w środę w TVN 24 odniosła się do słów wicemarszałka Sejmu i współprzewodniczącego Now...
Czytaj więcejSport
Większość nie wypełnia zaleceń odnośnie aktywności fizycznej
Na jego podstawie można stwierdzić, że ćwiczą przede wszystkim ludzie młodzi, z przewagą mężczyzn, osoby pracujące, z miast powyżej 200 tys...
Czytaj więcejDwunasty zawodnik – wspólny apel wojewody małopolskiego i klubów piłkarskich
Wspólny apel podpisali: wojewoda małopolski Łukasz Kmita, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej prof. Andrzej Matyja oraz wiceprezes Wisły Kraków SA M...
Czytaj więcejZmarł Andrzej Dorula, legenda Sandecji, grał też w LKS Jodłownik
W Jodłownik grał w latach 2002-2004. W sezonie 2002/2003 wywalczył wraz zespołem awans do ligi okręgowej. Wcześniej przez wiele lat był liderem...
Czytaj więcejStoki, trasy i wyciągi narciarskie dostępne tylko w ramach sportu zawodowego
W nocy z poniedziałku na wtorek w Dzienniku Ustaw opublikowano rozporządzenie rządu ws. ustanowienia ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z ...
Czytaj więcejPozostałe
Sezon pylenia zaczyna się coraz wcześniej
Ze względu na zmiany klimatyczne objawy alergii możemy odczuwać nawet zimą. Specjaliści prognozują, że wraz ze zmianą temperatury sezon pyleni...
Czytaj więcejRośnie zagrożenie najbardziej zakaźną z chorób - WHO alarmuje, GIS apeluje
Odra jest zakaźną chorobą wirusową. Szerzy się drogą powietrzno-kropelkową. Osoba, która wcześniej na nią nie chorowała i nie była szczepi...
Czytaj więcejDietetyczka o jedzeniu pączków. Ile można?
Tłusty czwartek dla jednych jest dniem, w którym osładzają sobie czas, a dla innych dniem łamania diet. "Umiar, świadome delektowanie się potr...
Czytaj więcejMigrena - jak ją leczyć? Nie tylko tabletki
– Inaczej leczy się migrenę, gdy napady występują 1-2 razy w roku lub miesiącu, inaczej taką, gdy napadów jest kilka w tygodniu lub ból gło...
Czytaj więcej
Komentarze (0)